The Oxford Book of Latin Verse Part 41

a! nimis ex uero nunc tibi nomen erit: ille tui uates operis, tua fama, Tibullus ardet in exstructo, corpus inane, rogo.

ecce, puer Veneris fert euersamque pharetram et fractos arcus et sine luce facem; adspice, demissis ut eat miserabilis alis pectoraque infesta tundat aperta manu; excipiunt lacrimas sparsi per colla capilli, oraque singultu concutiente sonant: fratris in Aeneae sic illum funere dic.u.n.t egressum tectis, pulcher Iule, tuis; nec minus est confusa Venus moriente Tibullo quam iuueni rupit c.u.m ferus inguen aper.

at sacri uates et diuum cura uocamur; sunt etiam qui nos numen habere putent.

scilicet omne sacrum mors inportuna profanat, omnibus obscuras inicit illa ma.n.u.s!

quid pater Ismario, quid mater, profuit Orpheo?

carmine quid uictas obstipuisse feras?

'aelinon' in siluis idem pater 'aelinon!' altis dicitur inuita concinuisse lyra; adice Maeoniden, a quo ceu fonte perenni uatum Pieriis ora rigantur aquis; hunc quoque summa dies nigro submersit Auerno.

defugiunt auidos carmina sola rogos: durat, opus uatum, Troiani fama laboris tardaque nocturno tela retexta dolo.

sic Nemesis longum, sic Delia nomen habebunt, altera cura recens, altera primus amor.

quid uos sacra iuuant? quid nunc Aegyptia prosunt sistra? quid in uacuo secubuisse toro?

c.u.m rapiunt mala fata bonos (ignoscite fa.s.so!), sollicitor nullos esse putare deos.

uiue pius: moriere; pius cole sacra: colentem mors grauis a templis in caua busta trahet; carminibus confide bonis: iacet, ecce, Tibullus; uix manet e toto parua quod urna capit.

tene, sacer uates, flammae rapuere rogales pectoribus pasci nec timuere tuis?

aurea sanctorum potuissent templa deorum urere, quae tantum sustinuere nefas.

auert.i.t uultus Erycis quae possidet arces: sunt quoque qui lacrimas continuisse negant.

sed tamen hoc melius quam si Phaeacia tellus ignotum uili supposuisset humo: hinc certe grauidos fugientis pressit ocellos mater et in cineres ultima dona tulit; hinc soror in partem misera c.u.m matre doloris uenit inornatas dilaniata comas, c.u.mque tuis sua iunxerunt Nemesisque priorque oscula nec solos dest.i.tuere rogos.

Delia descendens 'felicius' inquit 'amata sum tibi: uixisti, dum tuus ignis eram'.

cui Nemesis 'quid' ait 'tibi sunt mea d.a.m.na dolori?

me tenuit moriens deficiente manu'.

si tamen e n.o.bis aliquid nisi nomen et umbra restat, in Elysia ualle Tibullus erit: obuius huic uenias hedera iuuenalia cinctus tempora c.u.m Caluo, docte Catulle, tuo; tu quoque, si falsumst temerati crimen amici, sanguinis atque animae prodige Galle tuae.

his comes umbra tuast; siquast modo corporis umbra, auxisti numeros, culte Tibulle, pios.

ossa quieta, precor, tuta requiescite in urna, et sit humus cineri non onerosa tuo!

_218. A Friend in Need_

O MIHI post nullos umquam memorande sodalis, O cui praecipue sors mea uisa sua est, attonitum qui me, memini, carissime, primus ausus es adloquio sustinuisse tuo, qui mihi consilium uiuendi mite dedisti, c.u.m foret in misero pectore mortis amor, scis bene, cui dicam, positis pro nomine signis, officium nec te fallit, amice, tuum.

haec mihi semper erunt imis infixa medullis, perpetuusque animae debitor huius ero, spiritus et uacuas prius hic tenuandus in auras ibit, et in tepido deseret ossa rogo, quam subeant animo meritorum obliuia nostro, et longa pietas excidat ista die.

di tibi sint faciles, tibi di nullius egentem fortunam praestent dissimilemque meae.

si tamen haec nauis uento ferretur amico, ignoraretur forsitan ista fides.

Thesea Perithous non tam sensisset amic.u.m, si non infernas uiuus adisset aquas.

ut foret exemplum ueri Phoceus amoris, fecerunt furiae, tristis Oresta, tuae.

si non Euryalus Rutulos cecidisset in hostis, Hyrtacidae Nisi gloria nulla foret.

scilicet ut fuluum spectatur in ignibus aurum, tempore sic duro est inspicienda fides.

dum iuuat et uultu ridet Fortuna sereno, indelibatas cuncta sequuntur opes: at simul intonuit, fugiunt, nec noscitur ulli, agminibus comitum qui modo cinctus erat.

atque haec, exemplis quondam collecta priorum, nunc mihi sunt propriis cognita uera malis.

uix duo tresue mihi de tot superestis amici; cetera Fortunae, non mea turba fuit.

quo magis, o pauci, rebus succurrite laesis, et date naufragio litora tuta meo, neue metu falso nimium trepidate, timentes, hae offendatur ne pietate deus!

saepe fidem aduersis etiam laudauit in armis inque suis amat hanc Caesar, in hoste probat.

causa mea est melior, qui non contraria foui arma, sed hanc merui simplicitate fugam.

inuigiles igitur nostris pro casibus, oro, deminui siqua numinis ira potest.

scire meos casus siquis desiderat omnis, plus quam quod fieri res sinit ille pet.i.t.

tot mala sum pa.s.sus quot in aethere sidera lucent, paruaque quot siccus corpora puluis habet: multaque credibili tulimus maiora ratamque, quamuis acciderint, non habitura fidem.

pars etiam quaedam mec.u.m moriatur oportet, meque uelim possit dissimulante tegi.

si uox infragilis, pectus mihi firmius aere, pluraque c.u.m linguis pluribus ora forent, non tampem idcirco complecterer omnia uerbis, materia uiris exsuperante meas.

pro duce Neritio docti mala nostra poetae scribite: Neritio nam mala plura tuli.

ille breui spatio multis errauit in annis inter Dulichias Iliacasque domos: nos freta sideribus totis distantia mensos sors tulit in Geticos Sarmaticosque sinus.

ille habuit fidamque manum sociosque fidelis: me profugum comites deseruere mei.

ille suam laetus patriam uictorque petebat: a patria fugi uictus et exsul ego.

nec mihi Dulichium domus est Ithaceue Samosue, poena quibus non est grandis abesse locis, sed quae de septem totum circ.u.mspicit orbem montibus, imperii Roma deumque locus.

illi corpus erat durum patiensque laborum: inualidae uires ingenuaeque mihi.

ille erat a.s.sidue saeuis agitatus in armis: adsuetus studiis mollibus ipse fui.

me deus oppressit, nullo mala nostra leuante: bellatrix illi diua ferebat opem.

c.u.mque minor Ioue sit, tumidis qui regnat in undis, illum Neptuni, me Iouis ira premit.

adde, quod illius pars maxima ficta laborum, ponitur in nostris fabula nulla malis.

denique quaesitos tetigit tamen ille penatis, quaeque diu petiit, contigit arua tamen: at mihi perpetuo patria tellure carendum est, ni fuerit laesi mollior ira dei.

_219. To Maximus: on the Death of Celsus_

QVAE mihi de rapto tua uenit epistola Celso, protinus est lacrimis umida facta meis.

quodque nefas dictu, fieri nec posse putaui, inuitis oculis littera lecta tua est.

nec quicquam ad nostras peruenit acerbius auris ut sumus in Ponto, perueniatque, precor.

ante meos oculos tamquam praesentis imago haeret, et exstinctum uiuere fingit amor.

saepe refert animus lusus grauitate carentis, seria c.u.m liquida saepe peracta fide.

nulla tamen subeunt mihi tempora densius illis, quae uellem uitae summa fuisse meae, c.u.m domus ingenti subito mea lapsa ruina concidit in domini procubuitque caput.

adfuit ille mihi, c.u.m me pars magna reliquit, Maxime! fortunae nec fuit ipse comes.

illum ego non aliter flentem mea funera uidi, ponendus quam si frater in igne foret.

haesit in amplexu consolatusque iacentem est, c.u.mque meis lacrimis miscuit usque suas.

o! quotiens uitae custos inuisus amarae continuit promptas in mea fata ma.n.u.s!

o! quotiens dixit 'placabilis ira deorum est: uiue nec ignosci tu tibi posse nega'.

uox tamen illa fuit celeberrima, 'respice, quantum debeat auxilium Maximus esse tibi.

Maximus inc.u.mbet, quaque est pietate, rogabit, ne sit ad extremum Caesaris ira tenax: c.u.mque suis fratris uiris adhibebit, et omnem, quo leuius doleas, experietur opem.'

haec mihi uerba malae minuerunt taedia uitae.

quae tu ne fuerint, Maxime, uana, caue.

huc quoque uenturum mihi se iurare uolebat, non nisi te longae ius sibi dante uiae.

nam tua non alio coluit penetralia ritu, terrarum dominos quam colis ipse deos.

crede mihi, multos habeas c.u.m dignus amicos, non fuit e multis quolibet ille minor, si modo non census nec clarum nomen auorum, sed probitas magnos ingeniumque facit.

iure igitur lacrimas Celso libamus adempto, c.u.m fugerem, uiuo quas dedit ille mihi: carmina iure damus raros testantia mores, ut tua uenturi nomina, Celse, legant.

hoc est, quod possim Geticis tibi mittere ab aruis: hoc solum est, istic quod liquet esse meum.

funera non potui comitare, nec ungere corpus: atque tuis toto diuidor orbe rogis.

qui potuit, quem tu pro numine uiuus habebas, praest.i.tit officium Maximus omne tibi.

ille tibi exsequias et magni funus honoris fecit, et in gelidos uersit amoma sinus, diluit et lacrimis maerens unguenta profusis, ossaque uicina condita texit humo.

qui quoniam exstinctis quae debet, praestat amicis, et nos exstinctis adnumerare potest.

_220. Lines Written in Sickness_

HAEC mea, si casu miraris, epistula quare alterius digitis scripta sit: aeger eram.

aeger in extremis ignoti partibus...o...b..s, incertusque meae paene salutis eram.

quem mihi nunc animum dira regione iacenti inter Sauromatas esse Getasque putes, nec caelum patior, nec aquis adsueuimus istis, terraque nescio quo non placet ipsa modo.

non domus apta satis, non hic cibus utilis aegro, nullus Apollinea qui leuet arte malum, non qui soletur, non qui labentia tarde tempora narrando fallat, amicus adest.

la.s.sus in extremis iaceo populisque locisque, et subit adfecto nunc mihi quicquid abest.

omnia c.u.m subeant, uincis tamen omnia, coniunx, et plus in nostro pectore parte tenes.

te loquor absentem, te uox mea nominat unam; nulla uenit sine te nox mihi, nulla dies.

quin etiam sic me dic.u.n.t aliena locutum, ut foret amenti nomen in ore tuum.

si iam deficiam, suppressaque lingua palato uix instillato rest.i.tuenda mero, nuntiet huc aliquis dominam uenisse, resurgam, spesque tui n.o.bis causa uigoris erit.

ergo ego sum dubius uitae, tu forsitan istic iucundum nostri nescia tempus agis?

non agis; adfirmo. liquet hoc, carissima, n.o.bis, tempus agi sine me non nisi triste tibi.

si tamen inpleuit mea sors, quos debuit, annos, et mihi uiuendi tam cito finis adest, quantum erat, o magni, morituro parcere, diui, ut saltem patria contumularer humo?