Academica Part 2

If this be true, Brutus would not speak at length in the first half of the work. Cato is not closely enough connected with the _Academica_ to render it necessary to treat of him farther.

b. _The "Lucullus."_

The day after the discussion narrated in the _Catulus_, during which Lucullus had been merely a looker-on, the whole party left the c.u.man villa of Catulus early in the morning, and came to that of Hortensius at Bauli[277]. In the evening, if the wind favoured, Lucullus was to leave for his villa at Neapolis, Cicero for his at Pompeii[278]. Bauli was a little place on the gulf of Baiae, close to Cimmerium, round which so many legends lingered[279]. The scenery in view was magnificent[280]. As the party were seated in the xystus with its polished floor and lines of statues, the waves rippled at their feet, and the sea away to the horizon glistened and quivered under the bright sun, and changed colour under the freshening breeze. Within sight lay the c.u.man sh.o.r.e and Puteoli, thirty stadia distant[281].

Cicero strove to give vividness to the dialogue and to keep it perfectly free from anachronisms. Diodotus is spoken of as still living, although when the words were written he had been dead for many years[282]. The surprise of Hortensius, who is but a learner in philosophy, at the wisdom of Lucullus, is very dramatic[283]. The many political and private troubles which were pressing upon Cicero when he wrote the work are kept carefully out of sight. Still we can catch here and there traces of thoughts and plans which were actively employing the author's mind at Astura. His intention to visit Tusculum has left its mark on the last section of the book, while in the last but one the _De Finibus_, the _De Natura Deorum_ and other works are shadowed forth[284]. In another pa.s.sage the design of the _Tusculan Disputations_, which was carried out immediately after the publication of the _Academica_ and _De Finibus_, is clearly to be seen[285].

Hortensius and Catulus now sink to a secondary position in the conversation, which is resumed by Lucullus. His speech is especially acknowledged by Cicero to be drawn from the works of Antiochus[286]. Nearly all that is known of the learning of Lucullus is told in Cicero's dialogue, and the pa.s.sages already quoted from the letters. He seems at least to have dallied with culture, although his chief energy, as a private citizen, was directed to the care of his fish-ponds[287]. In his train when he went to Sicily was the poet Archias, and during the whole of his residence in the East he sought to attach learned men to his person. At Alexandria he was found in the company of Antiochus, Aristus, Herac.l.i.tus Tyrius, Tetrilius Rogus and the Selii, all men of philosophic tastes[288]. He is several times mentioned by Pliny in the _Natural History_ as the patron of Greek artists. Yet, as we have already seen, Cicero acknowledged in his letters to Atticus that Lucullus was no philosopher. He has to be propped up, like Catulus, by the authority of another person. All his arguments are explicitly stated to be derived from a discussion in which he had heard Antiochus engage. The speech of Lucullus was, as I have said, mainly a reply to that of Cicero in the _Catulus_. Any closer examination of its contents must be postponed till I come to annotate its actual text. The same may be said of Cicero's answer.

In the intermediate form of the _Academica_, the speech of Lucullus was no doubt transferred to Brutus, but as he has only such a slight connection with the work, I do not think it necessary to do much more than call attention to the fact. I may, however, notice the close relations.h.i.+p in which Brutus stood to the other persons with whom we have had to deal. He was nephew of Cato, whose half-sister Servilia was wife of Lucullus[289].

Cato was tutor to Lucullus' son, with Cicero for a sort of adviser: while Hortensius had married a divorced wife of Cato. All of them were of the Senatorial party, and Cato and Brutus lived to be present, with Cicero, during the war between Pompey and Caesar. Brutus and Cicero were both friends of Antiochus and Aristus, whose pupil Brutus was[290].

c. _The Second Edition._

When Cicero dedicated the _Academica_ to Varro, very slight alterations were necessary in the scenery and other accessories of the piece. Cicero had a villa close to the c.u.man villa of Catulus and almost within sight of Hortensius' villa at Bauli[291]. Varro's villa, at which the scene was now laid, was close to the Lucrine lake[292]. With regard to the feigned date of the discourse, we may observe that at the very outset of the work it is shown to be not far distant from the actual time of composition[293]. Many allusions are made to recent events, such as the utter overthrow of the Pompeian party, the death of Tullia[294], and the publication of the _Hortensius_[295]. Between the date of Tullia's death and the writing of the _Academica_, it can be shown that Varro, Cicero and Atticus could not have met together at c.u.mae. Cicero therefore for once admits into his works an impossibility in fact. This impossibility would at once occur to Varro, and Cicero antic.i.p.ates his wonder in the letter of dedication[296].

For the main facts of Varro's life the student must be referred to the ordinary sources of information. A short account of the points of contact between his life and that of Cicero, with a few words about his philosophical opinions, are alone needed here. The first mention we have of Varro in any of Cicero's writings is in itself sufficient to show his character and the impossibility of anything like friends.h.i.+p between the two. Varro had done the orator some service in the trying time which came before the exile. In writing to Atticus Cicero had eulogised Varro; and in the letter to which I refer he begs Atticus to send Varro the eulogy to read, adding "_Mirabiliter moratus est, sicut nosti,_ e???ta ?a?

??de?[297]." All the references to Varro in the letters to Atticus are in the same strain. Cicero had to be pressed to write Varro a letter of thanks for supposed exertions in his behalf, during his exile[298]. Several pa.s.sages show that Cicero refused to believe in Varro's zeal, as reported by Atticus[299]. On Cicero's return from exile, he and Varro remained in the same semi-friendly state. About the year 54 B.C., as we have already seen, Atticus in vain urged his friend to dedicate some work to the great polymath. After the fall of the Pompeian cause, Cicero and Varro do seem to have been drawn a little closer together. Eight letters, written mostly in the year before the _Academica_ was published, testify to this approximation[300]. Still they are all cold, forced and artificial; very different from the letters Cicero addressed to his real intimates, such for instance as Sulpicius, Caelius, Paetus, Plancus, and Trebatius. They all show a fear of giving offence to the harsh temper of Varro, and a humility in presence of his vast learning which is by no means natural to Cicero.

The negotiations between Atticus and Cicero with respect to the dedication of the second edition, as detailed already, show sufficiently that this slight increase in cordiality did not lead to friends.h.i.+p[301].

The philosophical views of Varro can be gathered with tolerable accuracy from Augustine, who quotes considerably from, the work of Varro _De Philosophia_[302]. Beyond doubt he was a follower of Antiochus and the so-called Old Academy. How he selected this school from, among the 288 philosophies which he considered possible, by an elaborate and pedantic process of exhaustion, may be read by the curious in Augustine. My notes on the _Academica Posteriora_ will show that there is no reason for accusing Cicero of having mistaken Varro's philosophical views. This supposition owes its currency to Muller, who, from Stoic phrases in the _De Lingua Latina_, concluded that Varro had pa.s.sed over to the Stoics before that work was written. All that was Stoic in Varro came from Antiochus[303].

The exact specification of the changes in the arrangement of the subject-matter, necessitated by the dedication to Varro, will be more conveniently deferred till we come to the fragments of the second edition preserved by Nonius and others. Roughly speaking, the following were the contents of the four books. Book I.: the historico-philosophical exposition of Antiochus' views, formerly given by Hortensius, now by Varro; then the historical justification of the Philonian position, which Cicero had given in the first edition as an answer to Hortensius[304]. Book II.: an exposition by Cicero of Carneades' positive teaching, practically the same as that given by Catulus in ed. I.; to this was appended, probably, that foretaste of the negative arguments against dogmatism, which in ed. 1. had formed part of the answer made by Cicero to Hortensius. Book III.: a speech of Varro in reply to Cicero, closely corresponding to that of Lucullus in ed. 1. Book IV.: Cicero's answer, substantially the same as in ed. 1.

Atticus must have been almost a ??f?? p??s?p??.

I may here notice a fact which might puzzle the student. In some old editions the _Lucullus_ is marked throughout as _Academicorum liber IV_.

This is an entire mistake, which arose from a wrong view of Nonius'

quotations, which are always from the _second_ edition, and can tell us nothing about the const.i.tution of the _first_. One other thing is worth remark. Halm (as many before him had done) places the _Academica Priora_ before the _Posteriora_. This seems to me an unnatural arrangement; the subject-matter of the _Varro_ is certainly prior, logically, to that of the _Lucullus_.

M. TULLII CICERONIS

ACADEMICORUM POSTERIORUM

LIBER PRIMUS.

I. 1. In c.u.mano nuper c.u.m mec.u.m Atticus noster esset, nuntiatum est n.o.bis a M. Varrone, venisse eum Roma pridie vesperi et, nisi de via fessus esset, continuo ad nos venturum fuisse. Quod c.u.m audissemus, nullam moram interponendam putavimus quin videremus hominem n.o.bisc.u.m et studiis isdem et vetustate amicitiae coniunctum. Itaque confestim ad eum ire perreximus, paulumque c.u.m _ab_ eius villa abessemus, ipsum ad nos venientem vidimus: atque ilium complexi, ut mos amicorum est, satis eum longo intervallo ad suam villam reduximus. 2. Hic pauca primo, atque ea percontantibus n.o.bis, ecquid forte Roma novi, Atticus: Omitte ista, quae nec percontari nec audire sine molestia possumus, quaeso, inquit, et quaere potius ecquid ipse novi. Silent enim diutius Musae Varronis quam solebant, nec tamen istum cessare, sed celare quae scribat existimo. Minime vero, inquit ille: intemperantis enim arbitror esse scribere quod occultari velit: sed habeo opus magnum in manibus, idque iam pridem: ad hunc enim ipsum--me autem dicebat--quaedam inst.i.tui, quae et sunt magna sane et limantur a me politius. 3. Et ego: Ista quidem, inquam, Varro, iam diu exspectans, non audeo tamen flagitare: audivi enim e Libone nostro, cuius nosti studium--nihil enim eius modi celare possumus--non te ea intermittere, sed accuratius tractare nec de manibus umquam deponere. Illud autem mihi ante hoc tempus numquam in mentem venit a te requirere: sed nunc, postea quam sum ingressus res eas, quas tec.u.m simul didici, mandare monumentis philosophiamque veterem illam a Socrate ortam Latinis litteris ill.u.s.trare, quaero quid sit cur, c.u.m multa scribas, genus hoc praetermittas, praesertim c.u.m et ipse in eo excellas et id studium totaque ea res longe ceteris et studiis et artibus antecedat.

II. 4. Tum ille: Rem a me saepe deliberatam et multum agitatam requiris.

Itaque non haesitans respondebo, sed ea dicam, quae mihi sunt in promptu, quod ista ipsa de re multum, ut dixi, et diu cogitavi. Nam c.u.m philosophiam viderem diligentissime Graecis litteris explicatam, existimavi, si qui de nostris eius studio tenerentur, si essent Graecis doctrinis eruditi, Graeca potius quam nostra lecturos: sin a Graecorum artibus et disciplinis abhorrerent, ne haec quidem curaturos, quae sine eruditione Graeca intellegi non possunt: itaque ea nolui scribere, quae nec indocti intellegere possent nec docti legere curarent. 5. Vides autem--eadem enim ipse didicisti--non posse nos Amafinii aut Rabirii similis esse, qui nulla arte adhibita de rebus ante oculos positis volgari sermone disputant, nihil definiunt, nihil partiuntur, nihil apta interrogatione concludunt, nullam denique artem esse nec dicendi nec disserendi putant. Nos autem praeceptis dialecticorum et oratorum etiam, quoniam utramque vim virtutem esse nostri putant, sic parentes, ut legibus, verbis quoque novis cogimur uti, quae docti, ut dixi, a Graecis petere malent, indocti ne a n.o.bis quidem accipient, ut frustra omnis suscipiatur _labor_. 6. Iam vero physica, si Epicurum, id est, si Democritum probarem, possem scribere ita plane, ut Amafinius. Quid est enim magnum, c.u.m causas rerum efficientium sustuleris, de corpusculorum--ita enim appellat atomos--concursione fortuita loqui?

Nostra tu physica nosti, quae c.u.m contineantur ex effectione et ex materia ea, quam fingit et format effectio, adhibenda etiam geometria est, quam quibusnam quisquam enuntiare verbis aut quem ad intellegendum poterit adducere? _Quid_, haec ipsa de vita et moribus, et de expetendis fugiendisque rebus? Illi enim simpliciter pecudis et hominis idem bonum esse censent: apud nostros autem non ignoras quae sit et quanta subtilitas.

7. Sive enim Zenonem sequare, magnum est efficere ut quis intelligat quid sit illud verum et simplex bonum, quod non possit ab honestate seiungi: quod bonum quale sit negat omnino Epicurus sine voluptatibus sensum moventibus ne suspicari _quidem_. Si vero Academiam veterem persequamur, quam nos, ut scis, probamus, quam erit illa acute explicanda n.o.bis! quam argute, quam obscure etiam contra Stoicos disserendum! Totum igitur illud philosophiae studium mihi quidem ipse sumo et ad vitae constantiam quantum possum et ad delectationem animi, nec ullum arbitror, ut apud Platonem est, maius aut melius a dis datum munus homini. 8. Sed meos amicos, in quibus est studium, in Graeciam mitto, id est, ad Graecos ire iubeo, ut ea a fontibus potius hauriant quam rivulos consectentur. Quae autem nemo adhuc docuerat nec erat unde studiosi scire possent, ea, quantum potui--nihil enim magno opere meorum miror--feci ut essent nota nostris. A Graecis enim peti non poterant ac post L. Aelii nostri occasum ne a Latinis quidem. Et tamen in illis veteribus nostris, quae Menippum imitati, non interpretati, quadam hilaritate conspersimus, multa admixta ex intima philosophia, multa dicta dialectice quae quo facilius minus docti intelligerent, iucunditate quadam ad legendum invitati, in laudationibus, in his ipsis antiquitatum prooemiis philosophe scribere voluimus, si modo consecuti sumus.

III. 9. Tum, ego. Sunt, inquam, ista, Varro. Nam nos in nostra urbe peregrinantis errantisque tamquam hospites tui libri quasi domum deduxerunt, ut possemus aliquando qui et ubi essemus agnoscere. Tu aetatem patriae, tu descriptiones temporum, tu sacrorum iura, tu sacerdotum, tu domesticam, tu bellicam disciplinam, tu sedem regionum locorum, tu omnium divinarum humanarumque rerum nomina, genera, officia, causas aperuisti, plurimumque poetis nostris omninoque Latinis et litteris luminis et verbis attulisti, atque ipse varium et elegans omni fere numero poema fecisti philosophiamque multis locis incohasti, ad impellendum satis, ad edocendum parum. 10. Causam autem probabilem tu quidem adfers; aut enim Graeca legere malent qui erunt eruditi aut ne haec quidem qui illa nesciunt. Sed da mihi nunc: satisne probas? Immo vero et haec qui illa non poterunt et qui Graeca poterunt non contemnent sua. Quid enim causae est cur poetas Latinos Graecis litteris eruditi legant, philosophos non legant? an quia delectat Ennius, Pacuvius, Attius, multi alii, qui non verba, sed vim Graecorum expresserunt poetarum? Quanto magis philosophi delectabunt, si, ut illi Aeschylum, Sophoclem, Euripidem, sic hi Platonem imitentur, Aristotelem, Theophrastum? Oratores quidem laudari video, si qui e nostris Hyperidem sint aut Demosthenem imitati. 11. Ego autem--dicam enim, ut res est--dum me ambitio, dum honores, dum causae, dum rei publicae non solum cura, sed quaedam etiam procuratio multis officiis implicatum et constrictum tenebat, haec inclusa habebam et, ne obsolescerent, renovabam, c.u.m licebat, legendo.

Nunc vero et fortunae gravissimo percussus volnere et administratione rei publicae liberatus, doloris medicinam a philosophia peto et otii oblectationem hanc honestissimam iudico. Aut enim huic aetati hoc maxime aptum est aut iis rebus, si quas dignas laude gessimus, hoc in primis consentaneum aut etiam ad nostros civis erudiendos nihil utilius aut, si haec ita non sunt, nihil aliud video quod agere possimus. 12. Brutus quidem noster, excellens omni genere laudis, sic philosophiam Latinis litteris persequitur, nihil ut iisdem de rebus Graecia desideret, et eandem quidem sententiam sequitur quam tu. Nam Aristum Athenis audivit aliquam diu, cuius tu fratrem Antiochum. Quam ob rem da, quaeso, te huic etiam generi litterarum.

IV. 13. Tum, ille. Istuc quidem considerabo, nec vero sine te. Sed de te ipso quid est, inquit, quod audio? Quanam, inquam, de re? Relictam a te veterem illam, inquit, tractari autem novam. Quid? ergo, inquam, Antiocho id magis licuerit, nostro familiari, remigrare in domum veterem e nova quam n.o.bis in novam e vetere? certe enim recentissima quaeque sunt correcta et emendata maxime. Quamquam Antiochi magister Philo, magnus vir, ut tu existimas ipse, negat in libris, quod coram etiam ex ipso audiebamus, duas Academias esse erroremque eorum, qui ita putarunt, coarguit. Est, inquit, ut dicis: sed ignorare te non arbitror, quae contra _ea_ Philonis Antiochus scripserit. 14. Immo vero et ista et totam veterem Academiam, a qua absum iam diu, renovari a te, nisi molestum est, velim, et simul, adsidamus, inquam, si videtur. Sane istud quidem, inquit: sum enim admodum infirmus.

Sed videamus idemne Attico placeat fieri a me, quod te velle video. Mihi vero, ille: quid est enim quod malim quam ex Antiocho iam pridem audita recordari? et simul videre satisne ea commode dici possit Latine? Quae c.u.m essent dicta, in conspectu consedimus [omnes].

15. Tum Varro ita exorsus est: Socrates mihi videtur, id quod constat inter omnis, primus a rebus occultis et ab ipsa natura involutis, in quibus omnes ante eum philosophi occupati fuerunt, avocavisse philosophiam et ad vitam communem adduxisse, ut de virtutibus et vitiis omninoque de bonis rebus et malis quaereret, caelestia autem vel procul esse a nostra cognitione censeret vel, si maxime cognita essent, nihil tamen ad bene vivendum _valere_. 16. Hic in omnibus fere sermonibus, qui ab iis qui illum audierunt perscripti varie _et_ copiose sunt, ita disputat ut nihil adfirmet ipse, refellat alios: nihil se scire dicat nisi id ipsum, eoque praestare ceteris, quod illi quae nesciant scire se putent, ipse se nihil scire, id unum sciat, ob eamque rem se arbitrari ab Apolline omnium sapientissimum esse dictum, quod haec esset una omnis sapientia non arbitrari sese scire quod nesciat. Quae c.u.m diceret constanter et in ea sententia permaneret, omnis eius oratio tamen in virtute laudanda et in hominibus ad virtutis studium cohortandis consumebatur, ut e Socraticorum libris, maximeque Platonis, intellegi potest. 17. Platonis autem auctoritate, qui varius et multiplex et copiosus fuit, una et consentiens duobus vocabulis philosophiae forma inst.i.tuta est, Academicorum et Peripateticorum: qui rebus congruentes nominibus differebant. Nam c.u.m Speusippum, sororis filium, Plato philosophiae quasi heredem reliquisset, duos autem praestantissimo studio atque doctrina, Xenocratem Chalcedonium et Aristotelem Stagiritem, qui erant c.u.m Aristotele, Peripatetici dicti sunt, quia disputabant inambulantes in Lycio, illi autem, qui Platonis inst.i.tuto in Academia, quod est alterum gymnasium, coetus erant et sermones habere soliti, e loci vocabulo nomen habuerunt. Sed utrique Platonis ubertate completi certam quandam disciplinae formulam composuerunt et eam quidem plenam ac refertam, illam autem Socraticam dubitationem de omnibus rebus et nulla adfirmatione adhibita consuetudinem disserendi reliquerunt.

Ita facta est, quod minime Socrates probabat, ars quaedam philosophiae et rerum ordo et descriptio disciplinae. 18. Quae quidem erat primo duobus, ut dixi, nominibus una: nihil enim inter Peripateticos et illam veterem Academiam differebat. Abundantia quadam ingeni praestabat, ut mihi quidem videtur, Aristoteles, sed idem fons erat utrisque et eadem rerum expetendarum fugiendarumque part.i.tio.

V. Sed quid ago? inquit, aut sumne sa.n.u.s, qui haec vos doceo? nam etsi non sus Minervam, ut aiunt, tamen inepte quisquis Minervam docet. Tum Atticus: Tu vero, inquit, perge, Varro: valde enim amo nostra atque nostros, meque ista delectant, c.u.m Latine dic.u.n.tur, et isto modo. Quid me, inquam, putas, qui philosophiam iam professus sim populo nostro exhibiturum? Pergamus igitur, inquit, quoniam placet. 19. Fuit ergo iam accepta a Platone philosophandi ratio triplex: una de vita et moribus, altera de natura et rebus occultis, tertia de disserendo et quid verum sit, quid falsum, quid r.e.c.t.u.m in oratione pravumve, quid consentiens, quid repugnans iudicando. Ac primum partem illam bene vivendi a natura petebant eique parendum esse dicebant, neque ulla alia in re nisi in natura quaerendum esse illud summum bonum quo omnia referrentur, const.i.tuebantque extremum esse rerum expetendarum et finem bonorum adeptum esse omnia e natura et animo et corpore et vita. Corporis autem alia ponebant esse in toto, alia in partibus: valetudinem, viris pulchritudinem in toto, in partibus autem sensus integros et praestantiam aliquam partium singularum, ut in pedibus celeritatem, vim in manibus, claritatem in voce, in lingua etiam explanatam voc.u.m impressionem: 20. animi autem, quae essent ad comprehendendam ingeniis virtutem idonea, eaque ab iis in naturam et mores dividebantur.

Naturae celeritatem ad discendum et memoriam dabant: quorum utrumque mentis esset proprium et ingeni. Morum autem putabant studia esse et quasi consuetudinem: quam partim exercitationis adsiduitate, partim ratione formabant, in quibus erat philosophia ipsa. In qua quod incohatum est neque absolutum, progressio quaedam ad virtutem appellatur: quod autem absolutum, id est virtus, quasi perfectio naturae omniumque rerum, quas in animis ponunt, una res optima. Ergo haec animorum. 21. Vitae autem--id enim erat tertium--adiuncta esse dicebant, quae ad virtutis usum valerent. Nam virtus animi bonis et corporis cernitur, et _in_ quibusdam quae non tam naturae quam beatae vitae adiuncta sunt. Hominem esse censebant quasi partem quandam civitatis et universi generis humani, eumque esse coniunctum c.u.m hominibus humana quadam societate. Ac de summo quidem atque naturali bono sic agunt: cetera autem pertinere ad id putant aut adaugendum aut tuendum, ut divitias, ut opes, ut gloriam, ut gratiam. Ita tripart.i.ta ab iis inducitur ratio bonorum.

VI. 22. Atque haec illa sunt tria genera, quae putant plerique Peripateticos dicere. Id quidem non falso: est enim haec part.i.tio illorum: illud imprudenter, si alios esse Academicos, qui tum appellarentur, alios Peripateticos arbitrantur. Communis haec ratio et utrisque hic bonorum finis videbatur, adipisci quae essent prima natura quaeque ipsa per sese expetenda, aut omnia aut maxima. Ea sunt autem maxima, quae in ipso animo atque in ipsa virtute versantur. Itaque omnis illa antiqua philosophia sensit in una virtute esse positam beatam vitam, nec tamen beatissimam, nisi adiungerentur et corporis et cetera, quae supra dicta sunt, ad virtutis usum idonea. 23. Ex hac descriptione agendi quoque aliquid in vita et officii ipsius initium reperiebatur: quod erat in conservatione earum rerum, quas natura praescriberet. Hinc gignebatur fuga desidiae voluptatumque contemptio: ex quo laborum dolorumque susceptio multorum magnorumque recti honestique causa et earum rerum, quae erant congruentes c.u.m descriptione naturae, unde et amicitia exsistebat et iust.i.tia atque aequitas: eaeque voluptatibus et multis vitae commodis anteponebantur. Haec quidem fuit apud eos morum inst.i.tutio et eius partis, quam primam posui, forma atque descriptio.

24. De natura autem--id enim sequebatur--ita dicebant, ut eam dividerent in res duas, ut altera esset efficiens, altera autem quasi huic se praebens, ea quae efficeretur aliquid. In eo, quod efficeret, vim esse censebant, in eo autem, quod efficeretur, materiam quandam: in utroque tamen utrumque: neque enim materiam ipsam cohaerere potuisse, si nulla vi contineretur, neque vim sine aliqua materia. Nihil est enim quod non alicubi esse cogatur. Sed quod ex utroque, id iam corpus et quasi qualitatem quandam nominabant: dabitis enim profecto, ut in rebus inusitatis, quod Graeci ipsi faciunt, a quibus haec iam diu tractantur, utamur verbis interdum inauditis.

VII. 25. Nos vero, inquit Atticus: quin etiam Graecis licebit utare, c.u.m voles, si te Latina forte deficient. Bene sane facis: sed enitar ut Latine loquar, nisi in huiusce modi verbis, ut philosophiam aut rhetoricam aut physicam aut dialecticam appellem, quibus, ut aliis multis, consuetudo iam ut.i.tur pro Latinis. Qualitates igitur appellavi, quas p???t?ta? Graeci vocant, quod ipsum apud Graecos non est vulgi verb.u.m, sed philosophorum, atque id in multis. Dialecticorum vero verba nulla sunt publica: suis utuntur. Et id quidem commune omnium fere est artium. Aut enim nova sunt rerum novarum facienda nomina aut ex aliis transferenda. Quod si Graeci faciunt, qui in his rebus tot iam saecula versantur, quanto id magis n.o.bis concedendum est, qui haec nunc primum tractare conamur? 26. Tu vero, inquam, Varro, bene etiam meriturus mihi videris de tuis civibus, si eos non modo copia rerum auxeris, uti fecisti, sed etiam verborum. Audebimus ergo, inquit, novis verbis uti te auctore, si necesse erit. Earum igitur qualitatum sunt aliae principes, aliae ex his ortae. Principes sunt unius modi et simplices: ex his autem ortae variae sunt et quasi multiformes.

Itaque aer--utimur enim pro Latino--et ignis et aqua et terra prima sunt: ex his autem ortae animantium formae earumque rerum, quae gignuntur e terra. Ergo illa initia et, ut e Graeco vertam, elementa dic.u.n.tur: e quibus aer et ignis movendi vim habent et efficiendi, reliquae partes accipiendi et quasi patiendi, aquam dico et terram. Quintum genus, e quo essent astra mentesque, singulare eorumque quattuor, quae supra dixi, dissimile Aristoteles quoddam esse rebatur. 27. Sed subiectam putant omnibus sine ulla specie atque carentem omni illa qualitate--faciamus enim tractando usitatius hoc verb.u.m et tritius--materiam quandam, ex qua omnia expressa atque efficta sint: quae tota omnia accipere possit omnibusque modis mutari atque ex omni parte, eoque etiam interire non in nihilum, sed in suas partis, quae infinite secari ac dividi possint, c.u.m sit nihil omnino in rerum natura minimum quod dividi nequeat: quae autem moveantur, omnia intervallis moveri, quae intervalla item infinite dividi possint. 28. Et c.u.m ita moveatur illa vis, quam qualitatem esse diximus, et c.u.m sic ultro citroque versetur, materiam ipsam totam penitus commutari putant et illa effici, quae appellant qualia, e quibus in omni natura cohaerente et continuata c.u.m omnibus suis partibus effectum esse mundum, extra quem nulla pars materiae sit nullumque corpus, partis autem esse mundi omnia, quae insint in eo, quae natura sentiente teneantur, in qua ratio perfecta insit, quae sit eadem sempiterna: nihil enim valentius esse a quo intereat: 29.

quam vim animum esse dic.u.n.t mundi eandemque esse mentem sapientiamque perfectam, quem deum appellant, omniumque rerum, quae sunt ei subiectae, quasi prudentiam quandam, procurantem caelestia maxime, deinde in terris ea, quae pertinent ad homines: quam interdum eandem necessitatem appellant, quia nihil aliter possit atque ab ea const.i.tutum sit, inter quasi fatalem et immutabilem continuationem ordinis sempiterni: non numquam eandem fortunam, quod efficiat multa improvisa ac necopinata n.o.bis propter obscuritatem ignorationemque causarum.

VIII. 30. Tertia deinde philosophiae pars, quae erat in ratione et in disserendo, sic tractabatur ab utrisque. Quamquam oriretur a sensibus, tamen non esse iudicium veritatis in sensibus. Mentem volebant rerum esse iudicem: solam censebant idoneam cui crederetur, quia sola cerneret id, quod semper esset simplex et unius modi et tale quale esset. Hanc illi ?dea? appellabant, iam a Platone ita nominatam, nos recte speciem possumus dicere. 31. Sensus autem omnis hebetes et tardos esse arbitrabantur, nec percipere ullo modo res eas, quae subiectae sensibus viderentur, quae essent aut ita parvae, ut sub sensum cadere non possent, aut ita mobiles et concitatae, ut nihil umquam unum esset constans, ne idem quidem, quia continenter laberentur et fluerent omnia. Itaque hanc omnem partem rerum opinabilem appellabant. 32. Scientiam autem nusquam esse censebant nisi in animi notionibus atque rationibus: qua de causa definitiones rerum probabant, et has ad omnia, de quibus disceptabatur, adhibebant. Verborum etiam explicatio probabatur, id est, qua de causa quaeque essent ita nominata, quam et??????a? appellabant: post argumentis et quasi rerum notis ducibus utebantur ad probandum et ad concludendum id, quod explanari volebant: itaque tradebatur omnis dialecticae disciplina, id est, orationis ratione conclusae. Huic quasi ex altera parte oratoria vis dicendi adhibebatur, explicatrix orationis perpetuae ad persuadendum accommodatae.

33. Haec erat illis disciplina a Platone tradita: cuius quas acceperim mutationes, si voltis, exponam. Nos vero volumus, inquam, ut pro Attico etiam respondeam.

IX. Et recte, inquit, respondes: praeclare enim explicatur Peripateticorum et Academiae veteris auctoritas. Aristoteles primus species, quas paulo ante dixi, labefactavit: quas mirifice Plato erat amplexatus, ut in iis quiddam divinum esse diceret. Theophrastus autem, vir et oratione suavis et ita moratus, ut prae se probitatem quandam et ingenuitatem ferat, vehementius etiam fregit quodam modo auctoritatem veteris disciplinae: spoliavit enim virtutem suo decore imbecillamque reddidit, quod negavit in ea sola positum esse beate vivere. 34. Nam Strato, eius auditor, quamquam fuit acri ingenio, tamen ab ea disciplina omnino semovendus est: qui c.u.m maxime necessariam partem philosophiae, quae posita est in virtute et moribus, reliquisset totumque se ad investigationem naturae contulisset, in ea ipsa plurimum dissedit a suis. Speusippus autem et Xenocrates, qui primi Platonis rationem auctoritatemque susceperant, et post eos Polemo et Crates unaque Crantor, in Academia congregati, diligenter ea, quae a superioribus acceperant, tuebantur. Iam Polemonem audiverant adsidue Zeno et Arcesilas.

35. Sed Zeno c.u.m Arcesilam anteiret aetate valdeque subtiliter dissereret et peracute moveretur, corrigere conatus est disciplinam. Eam quoque, si videtur, correctionem explicabo, sicut solebat Antiochus. Mihi vero, inquam, videtur, quod vides idem significare Pomponium.

X. Zeno igitur nullo modo is erat, qui, ut Theophrastus, nervos virtutis inciderit, sed contra, qui omnia quae ad beatam vitam pertinerent in una virtute poneret nec quicquam aliud numeraret in bonis, idque appellaret honestum, quod esset simplex quoddam et solum et unum bonum. 36. Cetera autem etsi nec bona nec mala essent, tamen alia secundum naturam dicebat, alia naturae esse contraria. His ipsis alia interiecta et media numerabat.

Quae autem secundum naturam essent, ea sumenda et quadam aestimatione dignanda docebat, contraque contraria: neutra autem in mediis relinquebat, in quibus ponebat nihil omnino esse momenti. 37. Sed quae essent sumenda, ex iis alia pluris esse aestimanda, alia minoris. Quae pluris, ea praeposita appellabat, reiecta autem quae minoris. Atque ut haec non tam rebus quam vocabulis commutaverat, sic inter recte factum atque peccatum, officium et contra officium media locabat quaedam: recte facta sola in bonis actionibus ponens, prave, id est peccata, in malis: officia autem servata praetermissaque media putabat, ut dixi. 38. c.u.mque superiores non omnem virtutem in ratione esse dicerent, sed quasdam virtutes natura aut more perfectas, hic omnis in ratione ponebat, c.u.mque illi ea genera virtutum, quae supra dixi, seiungi posse arbitrarentur, hic nec id ullo modo fieri posse disserebat nec virtutis usum modo, ut superiores, sed ipsum habitum per se esse praeclarum, nec tamen virtutem cuiquam adesse quin ea semper uteretur. c.u.mque perturbationem animi illi ex homine non tollerent, naturaque et condolescere et concupiscere et extimescere et efferri laet.i.tia dicerent, sed eas contraherent in angustumque deducerent, hic omnibus his quasi morbis voluit carere sapientem. 39. c.u.mque eas perturbationes antiqui naturalis esse dicerent et rationis expertis aliaque in parte animi cupiditatem, alia rationem collocarent, ne his quidem adsentiebatur. Nam et perturbationes voluntarias esse putabat opinionisque iudicio suscipi et omnium perturbationum arbitrabatur matrem esse immoderatam quamdam intemperantiam. Haec fere de moribus.

XI. De naturis autem sic sentiebat, primum, ut quattuor initiis rerum illis quintam hanc naturam, ex qua superiores sensus et mentem effici rebantur, non adhiberet. Statuebat enim ignem esse ipsam naturam, quae quidque gigneret, et mentem atque sensus. Discrepabat etiam ab isdem quod nullo modo arbitrabatur quicquam effici posse ab ea, quae expers esset corporis, cuius generis Xenocrates et superiores etiam animum esse dixerant, nec vero aut quod efficeret aliquid aut quod efficeretur posse esse non corpus. 40.

Plurima autem in illa tertia philosophiae parte mutavit. In qua primum de sensibus ipsis quaedam dixit nova, quos iunctos esse censuit e quadam quasi impulsione oblata extrinsecus, quam ille fa?tas?a?, nos visum appellemus licet, et teneamus hoc verb.u.m quidem: erit enim utendum in reliquo sermone saepius. Sed ad haec, quae visa sunt et quasi accepta sensibus, adsensionem adiungit animorum, quam esse volt in n.o.bis positam et voluntariam. 41.

Visis non omnibus adiungebat fidem, sed iis solum, quae propriam quandam haberent declarationem earum rerum, quae viderentur: id autem visum, c.u.m ipsum per se cerneretur, comprehendibile--feretis hoc? Nos vero, inquit.

Quonam enim modo ?ata??pt?? diceres?--Sed, c.u.m acceptum iam et approbatum esset, comprehensionem appellabat, similem iis rebus, quae manu prehenderentur: ex quo etiam nomen hoc duxerat, c.u.m eo verbo antea nemo tali in re usus esset, plurimisque idem novis verbis--nova enim dicebat--usus est. Quod autem erat sensu comprehensum, id ipsum sensum appellabat, et si ita erat comprehensum, ut convelli ratione non posset, scientiam: sin aliter, inscientiam nominabat: ex qua exsisteret etiam opinio, quae esset imbecilla et c.u.m falso incognitoque communis. 42. Sed inter scientiam et inscientiam comprehensionem illam, quam dixi, collocabat, eamque neque in rectis neque in pravis numerabat, sed soli credendum esse dicebat. E quo sensibus etiam fidem tribuebat, quod, ut supra dixi, comprehensio facta sensibus et vera esse illi et fidelis videbatur, non quod omnia, quae essent in re, comprehenderet, sed quia nihil quod cadere in eam posset relinqueret quodque natura quasi normam scientiae et principium sui dedisset, unde postea notiones rerum in animis imprimerentur, e quibus non principia solum, sed latiores quaedam ad rationem inveniendam viae reperiuntur. Errorem autem et temeritatem et ignorantiam et opinationem et suspicionem et uno nomine omnia, quae essent aliena firmae et constantis adsensionis, a virtute sapientiaque removebat.

Atque in his fere commutatio const.i.tit omnis dissensioque Zenonis a superioribus.

XII. 43. Quae c.u.m dixisset: Breviter sane minimeque obscure exposita est, inquam, a te, Varro, et veteris Academiae ratio et Stoicorum: verum esse [autem] arbitror, ut Antiocho, nostro familiari, placebat, correctionem veteris Academiae potius quam aliquam novam disciplinam putandam. Tunc Varro: Tuae sunt nunc partes, inquit, qui ab antiquorum ratione desciscis et ea, quae ab Arcesila novata sunt, probas, docere quod et qua de causa discidium factum sit, ut videamus satisne ista sit iusta defectio. 44. Tum ego: c.u.m Zenone, inquam, ut accepimus, Arcesilas sibi omne certamen inst.i.tuit, non pertinacia aut studio vincendi, ut mihi quidem videtur, sed earum rerum obscuritate, quae ad confessionem ignorationis adduxerant Socratem et iam ante Socratem Democritum, Anaxagoram, Empedoclem, omnis paene veteres: qui nihil cognosci, nihil percipi, nihil sciri posse dixerunt: angustos sensus, imbecillos animos, brevia curricula vitae et, ut Democritus, in profundo veritatem esse demersam, opinionibus et inst.i.tutis omnia teneri, nihil veritati relinqui, deinceps omnia tenebris circ.u.mfusa esse dixerunt. 45. Itaque Arcesilas negabat esse quicquam quod sciri posset, ne illud quidem ipsum, quod Socrates sibi reliquisset: sic omnia latere censebat in occulto: neque esse quicquam quod cerni aut intellegi posset: quibus de causis nihil oportere neque profiteri neque adfirmare quemquam neque adsensione approbare, cohibereque semper et ab omni lapsu continere temeritatem, quae tum esset insignis, c.u.m aut falsa aut incognita res approbaretur, neque hoc quicquam esse turpius quam cognitioni et perceptioni adsensionem approbationemque praecurrere. Huic rationi quod erat consentaneum faciebat, ut contra omnium sententias dicens in eam plerosque deduceret, ut c.u.m in eadem re paria contrariis in partibus momenta rationum invenirentur, facilius ab utraque parte adsensio sustineretur. 46. Hanc Academiam novam appellant, quae mihi vetus videtur, si quidem Platonem ex illa vetere numeramus, cuius in libris nihil adfirmatur et in utramque partem multa disseruntur, de omnibus quaeritur, nihil certi dicitur: sed tamen illa, quam exposui_sti_, vetus, haec nova nominetur: quae usque ad Carneadem perducta, qui quartus ab Arcesila fuit, in eadem Arcesilae ratione permansit. Carneades autem nullius philosophiae partis ignarus et, ut cognovi ex iis, qui illum audierant, maximeque ex Epicureo Zenone, qui c.u.m ab eo plurimum dissentiret, unum tamen praeter ceteros mirabatur, incredibili quadam fuit facultate....

ACADEMICORUM POSTERIORUM FRAGMENTA.

EX LIBRO I.

1. Nonius p. 65 Merc. _Digladiari dictum est dissentire et dissidere, dictum a gladiis. Cicero Academicorum lib. I._: quid autem stomachatur Menesarchus? quid Antipater digladiatur c.u.m Carneade tot voluminibus?

2. Nonius s.v. _concinnare_ p. 43. _Idem in Academicis lib. I._: qui c.u.m similitudine verbi concinere maxime sibi videretur.

EX LIBRO II.

3. Nonius p. 65. _Aequor ab aequo et plano Cicero Academicorum lib. II.

vocabulum accep.i.s.se confirmat_: quid tam planum videtur quam mare? e quo etiam aequor illud poetae vocant.

4. Nonius p. 69. _Adamare Cicero Academicorum lib. II._: qui enim serius honores adamaverunt vix admittuntur ad eos nec satis commendati mult.i.tudini possunt esse.