A History of The Inquisition of The Middle Ages Volume II Part 20

III.

SUPPLICATION OF THE CHURCH OF ALBI TO THE COLLEGE OF CARDINALS (1304-5).

(Archives de l'Hotel-de-ville d'Albi.--Doat, x.x.xIV. fol. 42.)

Ill.u.s.trissimae Dominationis Patribus venerabilibus Dominis Cardinalibus sacrosanctae Romanae ecclesiae sacroque ctui eorumdem.

Capitulum et Canonici ecclesiae Albiensis et Capitulum et Canonici ecclesiae Sti. Salvii de Albia, Abbasque et monachi monasterii de Galliaco Albiensis diocesis, et alii religiosi quorum sigilla inferius sunt appensa, suarum sublimitatum imperiis subjectionem debitam et devotam. Juste pater supplicatur a filiis dum cernunt fluctus tumescere et undis insiliantibus ventis et flantibus ex adverso naufragium imminere formidant, praesertim dum necessarium exigente qualitate causaram salus non pateat aut auxilium aliunde.

Verum nostra patria quantis sit exposita praecipitiis et ruinis propter quaestiones et dissensiones quibus ad invicem se collidunt patria et inquisitores haereticae pravitatis novit ille qui nihil ignorat, et adeo excrevit turbatio ut idem populus ad iracundian concitatus non videatur aliud anhelare nisi ut discriminibus se committens deducat in ore gladii, nedum quos sibi putat adversarios sed et alios, ac ad talia se convertat quae non poterunt aliquatenus reparari. Vestrae igitur Paternitatis pedibus provoluti humiliter supplica.n.u.s ut circa praemissa sic salutifere et celeriter succurratis quod, praeclusa via periculis et ruinis, patria rest.i.tuatur paci debitae et quieti. Constet enim vobis quod dictus populus et patria est catholica et fidelis, quantum nos humana fragilitas nosse sinit, et populus civitatis Albiae et patriae fidem catholicam corde credens ore profitetur eamdem ut sic perveniat ad salutem et bonis operibus astruit et confirmat.... Paternitatem vestram conservet altissimus ecclesiae suae sanctae per tempora longiora. (Signed with seventeen seals.)

IV.

BULL OF CLEMENT V. IN FAVOR OF THE INQUISITION.

(Doat, x.x.xIV. fol. 112.)

Clemens episcopus servus servorum Dei ad perpetuam rei memoriam.

Dudum venerabili fratri Petro episcopo Prenestino, tunc t.i.tuli Sancti Vitalis, et dilecto filio nostro Berengario t.i.tulo sanctorum Nerei et Achillei presbyteris cardinalibus, per nostros sub certa forma litteras duximus committendum ut ipsi circa negotium inquisitionis heretice pravitatis in partibus Carca.s.sonensi, Albiensi et Cordue super certis articulis seu dependentibus ab eisdem diligenter inquireretur et nonnulla etiam ordinarent; qui auctoritate litterarum hujusmodi quadam cura dictum officium ordina.s.se nosc.u.n.tur. Quia vero nostre intentionis non ext.i.tit nec exist.i.t ut occasione dicte commissionis seu alicujus mandati nostri super hiis Cardinalibus ipsis facti, Inquisitoribus pravitatia predicte inquirendi vel conjunctim vel divisim c.u.m episcopo seu episcopis ordinariis, aut sine ipsis, prout eis licet secundum canonicas sanctiones facultas aliquatenus restringatur; Nos ordinationem per quam dicti Cardinales facultatem inquirendi per se divisim inquisitoribus ipsis restrinxisse dic.u.n.tur utpote intentioni nostre et juri contrariam, juribus carere decernimus et nullatenus observandam, ordinatione ipsorum Cardinalium circa ceteros alios articulos in omnibus et per omnia in suo robore duratura. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostre const.i.tutionis infringere, vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hec attemptare presumpserit, indignationem omnipot. Dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus se noverit incursurum.

Datum Pictavis, secundo Idus Augusti, Pontificatus nostri anno tertio. (12 Aug. 1308.)

V.

BRIEF OF CLEMENT V. CONCERNING THE PRISONERS OF ALBI.[612]

(Doat, x.x.xIV. fol. 89.)

Venerabili fratri Geraldo episcopo Albiensi et dilectis filiis inquisitoribus heretice pravitatis in partibus Albiensibus. Dudum venerabili fratri nostro Bertrando tunc episcopo Albiensi et inquisitoribus dictis nostros direximus litteras in hec verba:

Clemens episcopus, servus servorum Dei venerabili fratri Bertrando episcopo Albiensi et dilectis filiis inquisitoribus heretice pravitatis in partibus Albie, salutem et apostolicam benedictionem.

Significarunt n.o.bis Isarnus Colli, P. Fransa, Jo. de Porta, Joannes Pays, Petrus de Raissaco, B. Casas, G. Salavert, G. de Landas, Isarnus de Cardalhaco, G. Borrelli, cives Albienses, quod ipsi olim de mandato venerabilis fratris B. Aniciensis, tunc Albiensis, episcopi et inquisitoris seu inquisitorum qui erant tunc in partibus illis, occasione criminis hereseos, fuerint carceri manc.i.p.ati, et jam per octo annos et amplius, tam Albie quam Carca.s.sone, diu carceris angustias sustulerunt, sicut adhuc sustinent, quamvis nulla super hoc facta fuerit condempnatio de eisdem; c.u.m autem ex parte dictorum civium pluries fuerimus c.u.m instantia requisiti, ut ad condempnationem vel absolutionem eorumdem, prout jus exigit faceremus procedi: Nos volentes quod circa illos vestri officii debitum exequamini, sicut decet, discretioni vestre per Apostolica scripta mandamus, quatenus apud Albiam tu frater episcope per te vel per alium seu alios idoneos, vos vero inquisitor vel inquisitores prefati, personaliter predictos cives ubic.u.mque detineantur, adduci ad vestram, presentiam sub fida custodia facientes, in eodem negotio quibusc.u.mque processibus factis seu inchoatis per venerabiles fratres Leonardum Albanensem, nunc Prenestinum tunc t.i.tuli S.

Vitalis et Berengarium Tusculanum episcopum, tunc t.i.tuli sanctorum Nerei et Achillei, et dilectos filios nostros Johannem t.i.tuli sanctorum Marcellini et Petri presbyteros ac Richardum sancti Eustachii diaconum Cardinales, seu per dilectum filium Arnaldum abbatem Fontisfrigidi Cisterciensis ordinis, Narbonensis diocesis, nunc Sancte Romane Ecclesie Vicecancellarium seu alios quosc.u.mque, commissionum vigore per nos vel per felicis recordationis Benedictum papam undecimum predecessorem nostrum super facto heresis dictos cives tangente factarum, ab subrogatione prefati abbatis et predicti Albiensis episcopi facta, nequaquam obstantibus, in eodem negotio solum Deum habentes pre oculis, ad inquirendum contra illos contra quos inquisitum non est, et contra illos etiam contra quos inquisitum ext.i.tit, sed non plene, diligenter ac plenarie secundum formam que consuevit in talibus observari, contra illos vero contra quos plenarie inquisitum est, et contra predictos alios c.u.m plene fuerit inquisitum, ad sententiam ratione previa procedatis, et alias contra illos vestri officii debitum exequamini, prout fuerit rationis, communicato tamen processu prius et inquisitione predictis prefatis Prenestino et Tusculano episcopis, eorum consiliis inherentes; per hoc tamen quoad alios ordinationi facte dudum de mandato nostro, tam Carca.s.sone quam Albie per dictos Prenest. et Tuscul. episcopos tunc, ut predicitur, presbyteros Cardin. ex commissione seu commissionibus tam per nos quam per predecessorem nostrum factis predictis quibusc.u.mque aliis Cardinalibus, et processibus habitis per eosdem super facto hominum illorum de Albia et de diocesi Albiensi, contra quos per dictum Bernardum Aniciensem tunc Albiensem episcopum, et inquisitorem seu inquisitores predictos, condempnationis sententia lata fuit, nullatenus volumus prejudicium generari. Datum Avenione, s.e.xto Idus Februarii pontificatus nostro anno V. (8 Feb. 1310).

Verum sicut accepimus presentatis prefato episcopo et inquisitoribus litteris supradictis, et quibusdam dicentibus quod dicte littere fuerant a n.o.bis subrepticie impetrate, pro eo videlicet quod aliqui ex dictis civibus ante tempus date litterarum ipsarum decesserant, reliqui vero ipso tempore in carcere permanebant, et sic predicta non potuerunt intima.s.se, et in prefato negotio huc usque procedere neglexerant. Nos itaque nolentes quod propter hoc just.i.tia r.e.t.a.r.detur, discretioni vestre per apostolica mandamus, quatenus premissis non obstantibus, nec obstante etiam quod aliqui de predictis querelantibus non sint cives Albie, licet sint de diocesi Albie, nec si aliquem de predictis mori contingat, vel ante decessisset quam inquirere inchoaveritis vel inchoavissetis, vel post eorumdem mortem, in aliquo non obstante, tam de mortuis quam de vivis inquirere, et in eodem negotio procedere minime postponatis, juxta predictarum nostrarum tenorem litterarum. Quod si forsan vos filii inquisitores, his nolueritis, aut non potueritis, aut non curaveritis interesse, tu frater episcope, solus per te vel per alium seu alios in negotio eodem procedas, juxta litterarum continentiam earumdem.

VI.

WITHDRAWAL OF SECURITY FROM CITIZENS OF ALBI.

(Archives de l'Inquisition de Carca.s.sonne.--Doat, x.x.xII. fol. 138.)

Joannes episcopus servus servorum Dei dilectis filiis inquisitoribus haereticae pravitatis in partibus Carca.s.sonae const.i.tutis salutem et apostolicam benedictionem. Ut commissum vobis negotium Catholicae fidei autore Domino prosperetur in vestris manibus libenter apostolicae sollicitudinis partes apponimus et quaeque obstantia submovemus. Olim quidem felicis recordationis Clementi papae quinto praedecessori nostro pro parte quorumdam hominum de partibus Carca.s.sonae suggesto quod inquisitores pravitatis haereticae illarum partium qui tunc erant et pro tempore fuerant multa illis gravamina et injurias irrogarunt, iniquos contra eos et alios illarum partium processus contra just.i.tiam facientes, idem praedecessor hujusmodi suggestionibus aurem accommodans, bonae memoriae Petro episcopo Praenestinensi tunc t.i.tuli Sancti Vitalis et venerabili fratri nostro Berengario episcopo Tusculanensi, tunc t.i.tuli SS. Nerei et Achillei presbiteris cardinalibus qui partium illarum not.i.tiam habebant et per partes illas transitum facere tunc habebant, suis dedit litteris in mandatis ut de praemissis suggestionibus et aliis incidentibus se plenius informarent, et nihilominus interim personis prosequentibus negotium memoratum de securitate idonea, pendente dicto negotio, auctoritate apostolica providerent nec permitterent eos per eosdem inquisitores aliquatenus molestari; praefati quoque cardinales hujusmodi commissionis praetextu Aymerico de Castro burgensi Carca.s.sonae et quibusdam aliis tunc negotium prosequentibus supradictum securitatem hujusmodi, pendente dicto negotio, apostolica auctoritate praestantes, illos sub sua protectione et sedis apostolica receperunt; quam receptionem idem praedecessor noster ratam habens et gratam mandavit illam inviolabiliter observari, eisdem inquisitoribus districtius inhibendo ne contra praefatum Aymeric.u.m et alios officii eorum praetextu procederent quoquomodo, donec praefatum negotium esset per sedem apostolicam terminatum et a sede ipsa aliud reciperent in mandatis. Quia vero praefati Aymericus et alii circa proposita et objecta per eos ulterius coram praedecessore praefato ac etiam coram n.o.bis negotium ipsum prosequi neglexerunt et quasi negligunt, praefata protectione securi, nos nolentes sicut etiam non debemus propterea vestrum officium impediri, securitatem ipsam penitus revocantes discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatinus contra eumdem Aymeric.u.m et alios in decreta vobis provincia, Deum et just.i.tiam habendo prae oculis, procedentes, non obstantibus securitate praedicta et aliis securitatibus, protectionibus, confirmationibus, ordinationibus, et inhibitionibus quibusc.u.mque dicti praedecessoris aut aliorum quorumlibet, juxta formam vobis traditam ac canonicas sanctiones et de peritorum consilio officii vestri debitum curetis exequi diligenter. Datum Avenione, tertio Kalendas Aprilis, pontificatus nostri anno secundo (30 Mart. 1318).

VII.

Exequatur of on Inquisitor for Champagne.

(Archives de l'Inquisition de Carca.s.sonne.--Doat, x.x.xII. fol. 127.)

Philippus regis Franciae primogenitus Dei gratia rex Navarrae, Campaniae et Briae comes palatinus dilectis et fidelibus suis universis baillivis, castellanis, vasallis, praepositis, communitatibus villarum et earum rectoribus, caeterisque communia officia gerentibus in nostris comitatibus Campaniae et Briae, ad quos praesentes litterae pervenerint salutem et dilectionem. Tenore praesentium bovis districte praecipitiendo mandamus, quatenus dilecto fratri Guillelmo Altissiodorensi ordinis fratrum praedicatorum praesentium exhibitori domini Papae inquisitori haereticorum ac perfidorum Judaeorum in regno Franciae sine mora et qualibet difficultate plenarie obediatis, sicut vobis in citando, capiendo, detinendo, ad eos mittendo seu etiam ducendo et puniendo tam Christianos quam Judaeos, quos idem frater inquisitor invenerit culpabiles contra statuta ecclesiae et fidem Domini nostri Jesu Christi, ipsum nihilominus familiam et res ipsius custodientes et defendientes sicut nos et familiam et res nostras. In cujus rei testimonium praesentibus litteris nostrum fecimus apponi sigillum.

Actum et datum Parisius, die Dominica in crastino Sancti Matthiae apostoli, anno Domini MCC. octuagesimo quarto, mense Februarii (25 Feb. 1285).

VIII.

Sentence of Marguerite la Porete.

(Archives nationales de France.--J. 428, No. 15.)

In Christi nomine amen. Anno ejusdem MCCC decimo, indictione octava, die dominica post Ascensionem Domini (31 Maii), pontificatus beatissimi patris domini C. divina providentia Pape quinti anno quinto, in Gravia Parisius, facta ibidem congregatione sollempni, a.s.sistentibus mihi reverendo in Christo patre domino Parisiensi episcopo, magistris Johanne de Frogerio officiali Parisiensi, C. de Chenat, Johanne de Domnomartino, Xaverio de Charmoia, Stephano de Bercondicuria, fratribus Martino de Abbatisvilla bachalario in theologia, Nicolao de Avessiaco ordinis predicatorum, Johanne Marchandi preposito Parisiensi, G. de Choques et pluribus aliis ad hoc specialiter evocatis, presentibus etiam pluribus processionibus ville Parisius et populi mult.i.tudine copiosa, et me notario publico infrascripto, religiosus vir et honestus frater G. de Parisius, ordinis predicatorum, inquisitor heretice pravitatis in regno Francie auctoritate apostolica deputatus in scriptis tulit sententias infrascriptas sub hac forma:

In nomine Patris et Filii et Spiritua Sancti amen. Quia n.o.bis fratri Guillelmo de Parisius ordinis predicatorum inquisitori heretice pravitatis in regno Francie auctoritate apostolica deputato, constat et const.i.tit evidentibus argumentis te, Margaritam de Hannonia dictam Perete, super labe heretice pravitatis vehementer esse suspectam, propter quod citari te fecimus ut compareas in judicio coram n.o.bis, in quo existens personaliter a n.o.bis ortata pluries canonice et legitime ut coram n.o.bis juramentum prestares de plena pura et integra veritate dicenda de te et aliis super hiis que ad n.o.bis commissum inquisitionis officium pertinere nosc.u.n.tur, que facere contempsisti, licet a n.o.bis fueris pluries super hoc et locis pluribus requisita, in hiis fuisti semper contumax et rebellis, pro quibus contumaciis et rebellionibus evidentibus et notoriis hoc exigentibus de multorum peritorum consilio, in te sic rebellem et contumacem sententiam majoris excommunicationis tulimus et in scriptis, quam, licet te notificata fuisset, post notificationem predictam fere per annum et dimidium in tue salutis dispendium sustinuisti animo pertinaci, licet tibi pluries obtulerimus nos tibi absolutionis beneficium impensuros secundum formam ecclesie si hoc humiliter postulares, quod usque nunc petere contempsisti nec jurare nec respondere n.o.bis super premissis hactenus voluisti, propter que secundum sanctiones canonicas pro convicta et confessa, et pro lapsa in heresim seu pro heretica te habemus et habere debemus: Porro dum tu Margarita in istis rebellionibus obstinata maneres, ducti conscientia volentes officii n.o.bis commissi debitum exercere inquisitionem contra te et processum fecimus super predictis, prout exegit ordo vite, ex quibus inquisitione et processu n.o.bis const.i.tit evidenter quondam composuisse te librum pestiferum continentem heresim et errores, ob quam causam fuit dictus liber per bone memorie Guidonem olim Cameracensem episcopum[613] condemnatus et de mandato ipsius in Valencenis in tua combustus presentia publice et patenter; a quo episcopo tibi fuit sub pena excommunicationis expresse inhibitum ne de cetero talem librum componeres vel haberes aut eo vel simili utereris, addens et expresse ponens dominus episcopus in quadem littera suo sigillata sigillo, quod si de cetero libro utereris predicto vel si ca que continebantur in eo verbo vel scripto de cetero attemptares, te condempnabat tanquam hereticam et relinquebat justiciandam justicie seculari. Post vero dicta omnia dictum librum contra dictam prohibitionem pluries habuisti et pluries usa es, sicut et ejus patet recognitionibus factis nedum coram inquisitore Lotharingie et coram reverendo patre et domino, domino Johanne tunc Cameracensi episcopo, nunc archiepiscopo Senonensi,[614] dictum eumdem librum, preter condempnationem et combustionem predictas, sicut bonum et licitum communicasti reverendo patri domino Johanni Cathalonensi episcopo et quibusdam personis aliis, prout ex fidedignorum juratorum et super hiis coram n.o.bis evidentibus testimoniis n.o.bis liquet. Nos igiter super premissis omnibus deliberatione prehabita diligenti communicatoque multorum peritorum in utroque jure consilio, Deum et sancta evangelia pre oculis habentes, de reverendi patris et domini Domini G. Dei gratia Parisiensis episcopi consilio et a.s.sensu, te Margaritam non solum sicut lapsum in heresim sed sicut relapsam finaliter condempnamus, et te relinquimus justicie seculari, rogantes eam ut citra mortem et membrorum mutilationem, tec.u.m agat misericorditer quantum permictunt canonice sanctiones; dictum etiam librum tanquam heretic.u.m et erroneum upote errores et heresim continentem, judicio magistrorum in theologia Parisius existentium et de eorumdem consilio finaliter condempnamus ac demum excommunicari volumus et comburi; universis et singulis habentibus dictum librum precipientes districte et sub pena excommunicationis quod infra instans festum Apostolorum Petri et Pauli n.o.bis vel priori fratrum predicatorum Parisius, nostro commissario, sine fraude reddere teneantur. Actum Parisius in Gravia, presente predicto patre reverendo Parisiensi episcopo, clero et populo dicte civitatis ibidem sollempniter congregate, Dominica infra Ascensionem Domini, anno Domini MCCC decimo.

CONSULTATION OF CANON LAWYERS ON THE CASE OF MARGUERITE LA PORETE, HELD MAY 30, 1310.

Universis presentes litteras inspecturis, Guillelmus dictus Frater archidiaconus Laudonie in ecclesia Sancti Andree in Scocia, Hugo de Bisuncio canonicus Parisiensis, Johannes de Tollenz canonicus Sancti Quintini in Veromandua, Henricus de Bitunia canonicus Furnensis et Petrus de Vallibus curatua Sancti Germani Altissiodorensis de Parisius, et etiam regentes Parisius in decretis, salutem in actore salutis. Noveritis virum venerabilem devotum et discretum fratrem Guillelmum de Parisius ordinis predicatorum inquisitorem heretice pravitatis in regno Francie auctoritate sedis apostolice deputatum, inque processum qui sequitur n.o.bis intima.s.se, consultationemque n.o.bis fecisse inferius annotatam. Processus equidem talis est: Tempore quo Margarita dicta Porete suspecta de heresi fuit in rebellione et in in.o.bedientia, nolens respondere nec jurare coram inquisitore de hiis que ad inquisitionis sibi commisse officium pertinent, ipse inquisitor contra eam nihilominus inquisivit et etiam depositione plurium testium invenit quod dicta Margarita librum quemdam composuerat continentem hereses et errores qui de mandato reverendi patris domini Guidonis condam Cameracensis episcopi publice et sollempniter tanquam talis fuit condempnatus et combustus et per litteram dicti episcopi fuit ordinatum quod si talia sicut ea que continebantur in libro de cetero attemptaret verbo vel scripto earn condempnabat et relinquebat justiciandam justicie seculari. Invenit etiam idem inquisitor quod ipsa recognovit in judicio semel coram inquisitore Lotharingie et semel coram reverendo patre Domino Philippe tunc Cameracensi episcopo, se post condempnationem predictam librum dictum habuisse et alios: invenit etiam idem inquisitor quod dicta Margarita dictum librum in suo consimili eosdem continentem errores post ipsius libri condempnationem reverendo patri Domino Jo. Dei gratia Catbalaunensi episcopo communicavit ac nedum dicto domino sed et pluribus aliis personis simplicibus, begardis et aliis tanquam bonum. Consultatio autem ex predictis resultans per prefatum inquisitorem ut pertactum est n.o.bis facta talis est: Videlicet, utrum in talibus dicta beguina debeat relapsa judicari? Nos autem fidei catholice zelatores, veritatisque canonice professores qualesc.u.mque consultationi predicte respondentes, dicimus quod ipsa beguina. supposita veritate facti precedentis, judicanda est relapsa et merito relinquenda est curie seculari. In cujus rei testimonium sigilla nostra presentibus apposuimus. Datum anno Domini MCCC decimo sabbato post festum beati Joannis ante portam latinam.[615]

IX.

EXEQUATUR OF AN INQUISITOR ISSUED BY PHILLIPE LE BON OF BURGUNDY.

(MSS. Bib. Nat., fonds Moreau, 444 fol. 10.)

Philippus universis et singulis seneschallis, baillivis, scultetis, officiariis et justiciariis nostris praesentibus et futuris, et locatenentibus eorumdem per ducatus et diatrictus nostras infra dyoceses Cameracensis et Leodiensis const.i.tutos, ad quos praesentes nostrae litterae pervenerint salutem et omne bonum. c.u.m religiosus dilectusque noster frater (Henricus) Kaleyser sacrae theologiae professor ordinis fratrum praedicatorum inquisitor baereticae pravitatis per provincialem provinciae Theotoniae in praedictis Cameracensi et Leodiensi dyocesibus auctoritate apostolica specialiter deputatus pro Dei servitio et cultu seu exaltatione sanctae fidei orthodoxae utque ipsum haeresis crimen a dictis partibus quibus presidemus si forsan alicubi vigeat seu inoleat valeat extirpare ad loca seu partes nostrae jurisdictioni subjectas et vobis commissas declinare quisquam habeat seu etiam proficisci, nosque velut princeps catholicus qui de manu altissimi multa bona variosque honores recognoscimus recip.i.s.se in praedictis et aliis qui divinum continuo obsequium complacere ut convenit plurimum cupiantes intendimus ymo et volumus favorabilem dare loc.u.m, ipsumque inquisitorem tanquam Dei specialem ministrum nostris prosequi gratiis et favoribus optamus ideo vobis et cuilibet vestum qui super hoc fueritis requisiti seu fuerit requisitus, districte praecipiendo mandamus sub obtentu gratiae nostra quatenus dictum fratrem Henric.u.m inquisitorem quotiesc.u.mque ad exercendum dictum officium ad dicta loca seu partes vobis commissas contigerit se transferre et supra praedictis saeculare brachium invocando vestrum auxilium postulare, eumdem inquisitorem favorabiliter admittatis, et eidem in et supra praedictis saeculare brachium invocando vestrum auxilium impendatis, capiendo seu capi faciendo quosc.u.mque ipse inquisitor debita informatione seu inquisitione praevia et juris ordine alias desuper observato de memorato facinore suspectos vel diffamatos noverit et haereticos quosque vobis duxerit nominandos, et captos etiam detinendo, et infra jurisdictionem vestram ad loc.u.m de quo dictus inquisitor vobis dixerit deducendo, necnon pna debita plectendo eosdem sicut ipse decreverit et est fieri consuetum, si videlicet quando et quotiens ac prout ipse inquisitor vos duxerit requirendos. Ut autem inquisitor praefatus suum inquisitionis officium securius et liberius exercere valeat, nostro suffultus presidio et favore, inquisitorem eumdem ipsiusque socium ac ejus notarium et familiam, res et bona eorum, sub nostris protectione, defensione et salvagardia speciali atque securo conductu recepimus et recipimus per praesentes, mandantes vobis omnibus et singulis supradictis ut vestrum cuilibet quatenus nostras protectionem, defensionem et salvagardiam securumque conductum hujusmodi dicto inquisitori ejusque socio ac notario, familiae, bonis et rebus eorum inviolabiliter observando, nullam injuriam nullumque dispendium, gravamen aut dampnum aliquod ipsis inferre in personis ac bonis a quoc.u.mque permittatis, quinnymo provideatis eisdem de securo transitu et salvo conductu si et prout per dictum inquisitorem inde fueritis requisiti. Datum in oppido nostro Bruxellensi mensis novembria die nona, anno Domini MCCCC tricesimo primo.

X.

WALDENSIANISM IN THE SENTENCES OF PIERRE CELLA.

(Doat, XXI.)

I select a few of the sentences of Pierre Cella in 1241-2, ill.u.s.trating the development of Waldensianism at that period, and the relations between it and Catharism. The sects were perfectly distinct, but frequently the people, in their antagonism to the established Church, looked favorably on both, and considered them equally as "_boni homines_." It will be borne in mind that, in the language of the Inquisition, "heretic" always means Catharan.

The following cases are all from Gourdon and Montauban.

Galterus Archambaut vidit hereticos pluries in diversis locis, audivit predicationes eorum, et comedit c.u.m eis sepe, et adoravit eos sepe, et pacis osculum more hereticorum pluries recepit et interfuit hereticationibus duabus, et adduxit Valdenses ad hereticos in domum suam, ubi disputaverunt, et conduxit hereticos, et fuit depositarius eorum, multociens adoravit eos et comedit c.u.m eis, et dedit eis de bonis suis, et audivit predicationes eorum tociens quod non recordatur, et credebat quod essent boni homines et quod esset salus c.u.m eis, et si moreretur vellet mori in manibus eorum.--Stabit Constantinopoli per quinque annos, de cruce et via sicut alii, et tenebit pauperem quamdiu vixerit (fol. 196-7).

B. Bonaldi vidit P. de Vallibus Valdensem, et audivit predicationem ejus, et credidit aliquando quod non debet h.o.m.o jurare, et in domo sua propria recepit Joset de Noguer heretic.u.m, et disputavit c.u.m eo, et ipse commendavit sectam Valdensem.--Idem quod proxima, excepta cruce (id est, Ibit ad Podium, Sanctum Egidium, Sanctum Jacob.u.m, Sanctum Salvatorem de Asturia, Sanctum Marcialem, Sanctum Leonardum, Sanctum Dyonisium, Sanctum Thomam Cantuariensem) (fol.

201).

Petrus de Verniolo habuit hereticos et Valdenses in fortia sua, et locutus est alteri eorum, consuluit Valdenses de infirmitate sua.--Ibit ad Podium, Sanctum Egidium et Sanctum Jacob.u.m (fol.

202).

Pana tociens recepit Valdenses quod non recolit, et fuit hospes Valdensium, et misit eis tociens panem, vinum, et alia comestibilia quod non nescit numerum, et fuit in domo sua facta disputatio inter Valdenses et credentes hereticis, et diligebat P. de Vallibus tanquam angelum Dei:--Sicut proxima, excepto paupere et cruce (i.e.